Trong buổi business coaching hôm qua, chủ 1 thương hiệu có tiếng trên thị trường đã thốt lên “Kinh doanh hơn 10 năm bây giờ mới biết mô hình kinh doanh của mình là gì”. Tôi mừng vì anh/chị ấy đã “ngộ”, hay như cách chúng tôi vẫn thường nhắc nhở nhau là đã “explore” (khám phá), bản thân mình và con đường nâng cao khả năng thành công. Vì sao?
Trong kinh doanh có 4 cấp độ (level) trong cạnh tranh.
Cấp độ 1
Doanh nghiệp xác định chung chung cách thức cạnh tranh: giá rẻ, chất lượng sản phẩm, chất lượng dịch vụ, làm cho khách hàng hài lòng. Tuy nhiên không có chiến lược cạnh tranh rõ ràng, nhất quán. Không có tiêu chí đánh giá cụ thể thế nào là giá rẻ, thế nào là chất lượng cao. Họ chạy theo rất nhiều đối thủ, nghe ngóng khách hàng và thay đổi xoành xoạch. Tuy cho rằng sản phẩm, dịch vụ có chất lượng “cao” nhưng sẵn sàng bán giá thấp hơn đối thủ. Giám đốc, nhân viên không nắm rõ mình thật sự cạnh tranh bằng cách nào. Kết quả là họ ngoi ngóp sống, chạy vạy kiếm ăn từng bữa.
Cấp độ 2
Cạnh tranh bằng sản phẩm, dịch vụ hay ở mức độ cao hơn bằng giá trị. Các doanh nghiệp lựa chọn rõ ràng cách thức cạnh tranh và kiên định với con đường này. Chiến lược cạnh tranh được hiểu rõ trong tầng lớp lãnh đạo. Nhân viên biết và thực hiện. Họ có khả năng cạnh tranh tốt hơn, bền vững hơn so với số đông. Ví dụ như Highland Coffee v.v
Cấp độ 3
Cạnh tranh bằng mô hình kinh doanh. Doanh nghiệp được xây dựng và điều hành theo mô hình được xác định rõ ràng. Các thành tố liên quan đến “trái tim” (khách hàng) được xây dựng, củng cố bởi các thành tố “khối óc” (vận hành). Họ hiểu được cách tạo ra giá trị và chuyển giao giá trị cho khách hàng. Ta có nhiều mô hình từ cổ điển như sáng tạo sản phẩm, quan hệ khách hàng, cơ sở hạ tầng đến hiện đại như đại dương xanh, trường vĩ, freemium v.v., Mỗi mô hình đều có công thức riêng. Các công ty cạnh tranh về mô hình như Vietjet Air, Phở 24, Bánh trung thu Kinh Đô, Vinamilk, Starbuck, Visa, Mastercard v.v
Cấp độ 4
Cạnh tranh bằng hệ sinh thái. Ở các cấp độ trên, các doanh nghiệp tạo giá trị bằng sức lực nội tại là chính. Trong thời đại bùng nổ công nghệ thông tin và nền kinh tế chia sẻ (sharing economy), doanh nghiệp tạo dựng hệ sinh thái cho mình và các thành phần trong hệ sinh thái tạo ra giá trị cho hệ sinh thái đó, từ đó củng cố sức mạnh cạnh tranh cho chính doanh nghiệp. Sự cạnh tranh không diễn ra giữa các doanh nghiệp đơn lẻ mà giữa các hệ sinh thái khác nhau. Doanh nghiệp nào xây dựng được hệ sinh thái mạnh bền vững rất khó bị đánh bại ngoại trừ vấn đề nội tại của chính doanh nghiệp đó. Ví dụ: Apple, Facebook, Google
Doanh nghiệp bạn đang ở cấp độ cạnh tranh nào trong 4 cấp độ cạnh tranh trên?
Như vậy xác định được mô hình kinh doanh là bước khởi đầu rất quan trọng để quyết định cấp độ cạnh tranh của doanh nghiệp mình (Bạn có thể đọc thêm bài viết hướng dẫn chi tiết cách sử dụng Mô hình kinh doanh). Từ đó doanh nghiệp có thể xây dựng chiến lược, năng lực cốt lõi cùng hệ thống quản trị để nâng cao khả năng thành công.
